Nog meer Leiden.

Toen we vorige week naar Leiden gingen had ik wel bedacht, als we nog tijd over hebben gaan we nog naar de Hortus botanicus. En we hadden nog tijd.

Het was een keuze natuurlijk, gaan we de stad verkennen, want die is ook de moeite waard, maar nee, toch de Hortus dus we moeten beslist nog eens terug.

Een heerlijke tuin is het om in rond te wandelen en het weer werkte mee. Zou dat niet zo zijn, dan is er binnen ook nog genoeg te beleven.

Wat een gigantische planten staan er, ongelooflijk !

Sommige waren makkelijk te fotograferen en sommige net niet, dan moest je je in allerlei bochten wringen om die ene bloem te hebben.

Het was mooi dat men de trap op kon om boven, op een loopbrug, tussen de toppen van de bomen alles op een andere manier kon bekijken.

Bloemen in allerlei kleuren, modellen  en maten.

 

En dan de gigantische bladeren, die laat men meestal wel zien in een programma over de Hortus, dus die wil je niet missen. Het valt hier niet zo op dat ze zo groot zijn maar men mag er weleens babys opleggen om te fotograferen dus dan moeten ze sowieso sterk zijn.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over buiten, je blijft aan het fotograferen, het is gewoon teveel, dus ik stop. Nee nog een ding wat ik heel apart vond.

Bolwerk.

Van armenbegraafplaats tot zonnende studenten.

Dit gazon maakt deel uit van het Bolwerk, samen met de Varentuin en het terrein rond de Sterrenwacht. Het is het hoogste deel van de Hortus. Dit 'blauwe bolwerk' had oorspronkelijk de vorm van een punt, omringd door het water van de Witte Singel. Het is aangelegd in 1578 als onderdeel van de verdedigingslinie van Leiden. In de zeventiende eeuw kreeg het net als veel andere bolwerken de functie van begraafplaats. Op het bolwerk werden armen en kleine zelfstandigen begraven Bovendien was er een Joodse begraafplaats. In 1816 werd de begraafplaats op het Bolwerk gesloten en in 1817 is dit deel toegevoegd aan de Hortus. 

Van de historie is nu niets meer te zien. In het vroege voorjaar kleurt het gazon geel van de winterakonieten, in de zomer is het heerlijk koel onder de monumentale bomen, met een briesje over het water. Met name de grote honingboom uit 1850 valt op. In de nazomer zoemt de boomkroon soms van de bezoekende bijen.

Ik zou zeggen, uiteindelijk is het toch nog een mooie begraafplek geworden voor deze mensen, maar wat een ideeën hield men er vroeger op na.

Ritme en herhaling.

We leven allemaal in  het ritme van de natuur en we zien al enkele weken dat die aan het veranderen is. Planten verliezen hun uitbundige kleur, maar krijgen er een andere voor terug en die is zeker zo mooi.

Ook hun vorm veranderd, zó mooi dat ik me er steeds weer over verwonder. Vooral de vruchtschermen zijn verbazingwekkend.

Gisteren fietsten we langs dit laantje en alhoewel de bomen nog veel blad hebben, ligt er toch al behoorlijk wat op de grond. Dat is al weken geleden begonnen, vroeger dan andere jaren, maar dat komt door de droogte hoorde ik iemand vertellen en de bomen laten hun blad vallen ter bescherming. Dan heeft de rest met minder water een betere kans op overleving. Maar de herfst is ook in aantocht.....

Dat is op dit moment al goed te zien in onze tuin. De Hulst, nog nooit zó vroeg vol met bessen gehangen ziet er prachtig uit. Herfst......een van de vier seizoenen die elk jaar weer op herhaling  zijn. Dat is al eeuwen zo en zal hopelijk nog eeuwen zo doorgaan.

 

100.

 

De man hier in huis had ergens gelezen dat De Lakenhal in Leiden het 100e geboortejaar van Jan Wolkers viert met een selectie van zijn werken uit de eigen collectie.

C. is bezig met het lezen van zijn boeken en vond het wel wat om dan ook naar zijn, door de natuur geïnspireerde werken te gaan kijken.

We kennen zijn werk niet en zagen dat de tentoonstelling nog maar tot t/m 14 september te zien is, dus vorige week zondag (31 aug) gingen we er heen.

Weer niet bij de deur, maar nu had ik een boek mee genomen, dus de twee uur treinen viel nu mee.

Dit is zijn laatste grote schilderij 'Het grote gele doek'. Het is uitgevoerd in cadmiumgeel, de kleur van de herfstbladeren van de Noord-Amerikaanse tulpenboom in zijn tuin. Deze boom groeide uit een stekje van Herman Boerhaaves tulpenboom bij Kasteel Oud Poelgeest, en verbindt zo Wolkers kunst met zijn wortels in Leiden. 

Het kasteel is de gedeeltelijke locatie van een verhaal uit het debuut van Jan Wolkers, de verhalenbundel Serpentina's petticoat.

Wolkers werkte graag met natuurlijke materialen, waaronder hier koeienstront, lood schilderslinnen en kopspijkers.

Verder zagen we nog grote werken, die de vier jaargetijden uitbeelden.

Dit is de Lente.

De Zomer.

De Herfst 

en de Winter. 

Nog een laatste werk, een kleiner, maar ook de vier jaargetijden in de beleving van Wolkers.

De materialen die hij hier gebruikte zijn, watten, perspex, stofdoek, tape, elastiek, plantenstengels en glas op board.

Er waren nog enkele werken meer te zien, maar niet veel en om eerlijk te zijn vonden wij het wat tegenvallen. We bekeken nog wel de afleveringen van 'De achtertuin van Jan Wolkers' in het Auditorium van het museum. In deze televisieserie volg je Wolkers op een ontdekkingsreis door de natuur van zijn tuin op Texel. Toen een medewerkster na afloop vroeg wat we er van vonden, heb ik dan ook gezegd dat we er meer van hadden verwacht. Ze vertelde wel dat er door de jaren heen al verschillende tentoonstellingen waren geweest met diverse werken, maar daar hadden we nu natuurlijk niks aan.

Ze vond het jammer dat wij zo'n lange reis hadden gemaakt en het zo hadden ervaren en bood ons een kopje koffie aan. Dat was aardig toch en wij besloten om meteen daar ook de lunch te gebruiken. 

Verder kan ik zeggen dat het een prachtig museum is en dat deze ervaring ons er niet van weerhoud om nog eens terug te gaan. Bovendien is Leiden een mooie stad waar nog genoeg te zien valt.

Even naar Maastricht, nou ja even !

 

Een kleine twee uur met de trein dat is het en ik was vergeten een boek of tijdschrift mee te nemen, jammer, volgende keer beter. 

In het Maastricht Museum is nog t/m 4 januari 2026 deze tentoonstelling te zien. Wij hadden er ergens wat over gehoord of gelezen en het sprak ons meteen aan.

Nou niet direct de oude potten en voorwerpen, maar wel de tentoonstelling over het werk van de Vlaamse ontwerper  en keramist Pieter Stockmans, die erdoor werd geïnspireerd.

In de expositie staan de tijdloze creaties van Stockmans zij aan zij met archeologische vondsten en keramische meesterwerken van toen en nu. 

Van de eerste aardewerk objecten uit de prehistorie tot het fijne porselein van Koninklijke Mosa en de hedendaagse ontwerpen van Studio Stockmans.

Op de plek waar nu dit museum staat werd al in de 6e en 7e eeuw aardewerk gemaakt. Een traditie die de Société Céramique voortzette in de 19e en 20e eeuw. Hun concurrent produceerde dit servies van ontwerper Pieter Stockmans. Het toont de schoonheid en elegantie van porselein uit Maastricht.

Er is veel verschillend werk van Stockmans te bekijken en daar laat ik nog een paar dingen van zien.

We hebben zoveel foto's gemaakt, maar om het in het echt te zien is veel mooier en  mocht je daar zin in hebben, dan wil ik zeker aanraden om de film, die in het museum vertoont wordt, te gaan zien over het leven en werk van hem. Hij geeft een bijzondere kijk op zijn kunst en zijn gedachten daarover. 

Hij houd van blauw, dat is wel duidelijk en van herhaling denk ik dan en dat is weer een kunstwerk op zich, in mijn beleving  dan !

In het Maastricht Museum vertellen ze verder nog de verborgen verhalen van deze bijzondere stad. 

Mestreech door alle iewe heer. 

Na de zomer introduceert het museum een audiotour voor de gehele tijdlijn in het Nederlands, Engels en het Mestreechs. 

Zo dragen zij hun steentje bij om deze streektaal, eus moojertaol levend te houden.

Goed idee, ik hou daar wel van !

Watertoren 213 - Axel.

Onze laatste toren van die dag, maar ook onze allerlaatste van ons watertoren project. Deze toren zou open zijn, maar het zag er nogal rustig uit. Wist niet meer precies tot hoe laat, dacht tot 17.00 u, maar zag op het bord dat het tot 16.30 u was. Het was 16.20 toen we er waren, oei, zouden we er nog in mogen. Snel naar binnen, waar een heel vriendelijke mevrouw ons tegemoet kwam. Ik vertelde van onze watertoren tocht die dag en dat we wel erg op het nippertje waren. Dat begreep ze en ze zei, jullie willen natuurlijk nog graag naar boven, nou als dat zou kunnen. Mijn man is nog boven zei ze, hij had daar nog een klusje dus ga maar, maar willen jullie niet te lang daar blijven. Nou, was dat niet aardig.

We keken onze ogen uit, gigantisch. De draagconstructie van het gebouw bestaat uit twaalf verticale zuilen uitgevoerd in gewapend beton: vier in het midden en acht in de schil van de toren. Deze zuilen dragen de vaten. De verticale zuilen worden naar boven toe steeds smaller. In de reinwaterkelder zijn ze het breedst, op de bovenste lekvloer het smalst. De zuilen zijn verbonden door dwarsbalken in gewapend beton. De dwarsbalken houden de zuilen bij elkaar en zorgen voor stevigheid van de toren.

Het was een hele klim en onderweg kwamen we de man tegen op zijn weg naar beneden, hij vertelde dat er helemaal boven een brief hing met een telefoonnummer, dat nummer kon je bellen wanneer je je niet goed voelde of niet meer naar beneden durfde, want roepen zou niet helpen, dat is beneden niet meer te horen. Wij klommen nog even door en kwamen bij het onderste reservoir dat zich boven de eerste lekvloer bevind op ongeveer 30 meter hoogte. Dit reservoir, foto rechts, is in 2003 voor publiek toegankelijk gemaakt. Als je erin staat zie je pas hoe gigantisch het is. De roest kleur geeft aan hoe hoog het water stond (± 5m) Je ziet de ronde wand en wij dachten dat het vat een doorsnede van ± 10 m had.

Een buizenstelsel kwamen we onderweg tegen, ook al zo gigantisch groot.

En hier keken we naar de binnenkant van de koepel, we hadden het gehaald.

Even van het uitzicht genieten, door alle raampjes hebben we gekeken. De toren is met z'n  60,6 meter een van de hogere watertorens van Nederland en als je dan helemaal naar boven bent geklommen wil je wel even rusten toch !

Net onder de koepel, daar waren we. 

Rondom is het gebouw aan de buitenzijde voorzien van een baksteenbekleding, en een de binnenzijde van een klampsteen in een andere baksteensoort. Bij de bouw van de toren is 1.200 m³ beton, 150 ton betonijzer en 750 m³ metselwerk verwerkt. 

De toren is getekend door C. van Eck, bouwkundig tekenaar bij de Waterleiding Maatschappij. Bouwjaar 1936.

De Axelse watertoren is een zwaar uitgevoerde twaalfhoekige betonskeletbouw constructie, met een ommanteling in late Amsterdamse-Schoolstijl. Dat is een zakelijk-expressionistische stijl. Hij mocht een paar centen kosten. De arbeid was goedkoop in die dagen, dus het geld werd besteed aan dure bouwmaterialen en arbeidsintensieve bouwwijzen. De rode bakstenen buitenkant is gemetseld in kruisverband. Aan de buitenkant zijn een soort steunzuilen van de grond tot hoog aan de torenwand te zien. Die zuilen worden lisenen genoemd. 

Nadat de watertoren zijn functie bij de (drink)watervoorziening verloor, is hij aangekocht door de toenmalige gemeente Axel en kreeg hij de status van jong industrieel monument. De toren is opgenomen op de Rijksmonumentenlijst en is een van de vier Rijksmonumenten die deel uitmaken van het Museum Axel.

Ik was zó blij dat we er nog naar binnen mochten, het is een van de indrukwekkendste watertorens die we hebben bezocht, overweldigend was het. Een mooie afsluiting van ons project en van onze 55 jarige trouwdag. Met dank aan het vrijwilligers echtpaar en als het aan mij ligt dan komen we nog een terug, want in Axel is nog vanalles te beleven.

Nog een paar  bijzonderheden. Dakbedekking: koperen 'leien' bedekken een koepel van gewapend beton.

De fundering van de toren ligt op 'staal'. Dat wil zeggen dat de toren niet op heipalen staat, maar op een (dikke) plaat van gewapend beton rechtstreeks op het zand. 

Alle informatie komt uit de gids voor bezoekers.

 

Watertoren 212 - Oostburg.

 

Voordat we naar de volgende toren gingen wilden we eerst wat eten, we zochten een parkeerplaats en een eetgelegenheid. Waarschijnlijk liepen we de verkeerde richting uit, niets te vinden. We zagen wel deze beschilderde molen in de verte en gokten maar dat er geluncht kon worden. 

Goed gegokt, het was de Pannenkoekenmolen. Nou zaten we niet persé te wachten op pannenkoeken, maar er was niks anders. Maar, zei de man die ons een plaats wees, wij hebben wel de lekkerste van heel Nederland, natuurlijk haha ! Maar goed, we zaten lekker buiten, de bediening was snel en dat kwam voor ons vandaag goed uit en de koek was lekker, we konden weer verder. Naar Oostburg dus.

We zagen trouwens bij het weggaan dat de molen niet beschilderd was, maar het was een doek dat er omheen was gespannen. Te zien rechtsonder aan de vouwen.

De watertoren in Oostburg is gebouwd tussen 1948 en 1950 naar een ontwerp van architect A.J. van Eck en staat aan de Bredestraat 67/69. De toren is 55 meter hoog en er waren vijf waterreservoirs aanwezig (320, 715, 425, 325 en 375 m³) van in totaal 2160 m³.

De toren wordt nu bewoond.

In 1993 nam kunstenaar Johnny Beerens het initiatief zijn ontwerp voor de beschildering van de watertoren in te dienen bij de gemeente Oostburg. Deze gaf in 1995 deze kunstenaar opdracht de watertoren te voorzien van zijn kunstwerk. Het werk bestaat uit een geschilderde scheur en waterdruppels op de buitenkant van de toren, waardoor het lijkt alsof er water uit de toren stroomt. Het kunstwerk kreeg de naam De Bron.

Na een kleine twintig jaar was het kunstwerk toe aan renovatie en in 2014 heeft Johnny Beerens zijn werk gerestaureerd. In de onderste druppel schilderde hij zijn zelfportret als handtekening.

Blij dat ik deze toren nu in het echt heb gezien, verder naar de laatste, die zou open zijn, maar.....halen we dat nog op tijd ?

Bron Wikipedia.

Watertoren 211 - Haamstede.

Ik zei het al, een watertoren die geen watertoren meer is, maar een gedeelte staat er nog, dus hij hoort er toch bij. 

De watertoren, nu uitkijktoren, is gebouwd in 1946, heeft een hoogte van 12 meter en het reservoir is van het uitzichtplatvorm verwijderd.

De uitkijktoren staat aan het einde van de Adriaan van de Weijdeweg in de Boswachterij van Burgh-Haamstede Vanaf een  parkeerplaats was het nog ongeveer 1½ km lopen. Daar nog wat trappen op en dan genieten van het uitzicht. 

Mooi al die windmolens aan de horizon. 

Het duin waarop de toren werd gebouwd, de Blinkert, is de hoogste duintop van het omliggende duin- en bosgebied. Waarschijnlijk is het tevens het hoogste punt van Schouwen-Duiveland en dat is tevens de reden, denk ik, dat het een lage toren kon zijn.

Slotjes, waar zie je ze niet !

Oriëntatietafels ben ik weg van en we hebben ook al hele fraaie gezien, jammer dat deze zo verwaarloosd is. daar mag best eens wat aan gedaan worden.

De uitkijktoren is gebouwd door de Waterleidingmaatschappij als een soort kroon op de aanleg van de waterleiding en het pompstation.

Wij vinden het verrassend dat er op deze manier toch nog wat over is gebleven van de watertoren.

Verder gingen we weer, naar een toren die we de laatste tijd regelmatig op tv zagen en die ik héél graag in het echt wou bekijken.

 

Watertoren 210 - Hellevoetsluis.

 

Heel de dag gingen we samen op pad, 17 juli en op 17-7-70 was onze trouwdag, dus een klein feestje vandaag. We hadden besloten om de laatste vier watertorens te gaan fotograferen, dan eindigt ons project waar we aan begonnen zijn op 4 MAART 2020. De meeste deden we op de fiets, maar deze liggen zó ver uit elkaar, dus gingen we met de auto.

De eerste staat in Hellevoetsluis, is ontworpen door architect NICOLAAS BIEZEVELD, werd gebouwd in 1896, heeft een hoogte van 22 meter en had twee waterreservoirs van elk 60 m³.

Eeuwenlang was zoet drinkwater schaars in Hellevoetsluis. De marine liet een waterschuit varen, waarmee het water uit de Maas werd gehaald. Tenslotte werd de voorwaarde gesteld dat er dichterbij drinkwater moest zijn anders zou de marine verdwijnen uit Hellevoetsluis. Omdat binnen het eigen grondgebied geen geschikt water gevonden kon worden, werd een beroep gedaan op de buurgemeente Nieuw-Helvoet. In de duinen nabij het Quackjeswater werd een waterleidingbedrijf opgericht. Via een 4880 meter lange leiding werd het water naar een watertoren in de vesting gevoerd. De watertoren werd op 31 augustus 1896 in gebruik genomen. De informatie staat op een bordje bij de toren.

Deze watertoren stond voor ons vrij gunstig, hier zien we een gedeelte van de aanbouw en we konden ook nog aan de achterkant komen en vanaf een dijkje nog een stukje van de tuin zien. Ze wonen echt in het groen en de aanbouw vonden wij niet storend. Komt ook wel door de bomen en struiken. De watertoren staat zowat naast de kerk waar een plein is dat doorliep tot aan de bibliotheek en waar je ook wat kan drinken en zelfs nog lekker gebak erbij nemen. Een terras is er en we hadden prachtig weer, dus lekker buiten zitten smullen. De foto van het gebak is niet zo duidelijk, maar dat komt omdat we de focus hadden gelegd bij het kopje, het gebak staat er toevallig nog net bij. Voor zijn koffiekopjes project is dit. Mocht je denken, ha een nieuwe uitdaging, nee hoor al jarenlang ermee bezig. Ach ik zie nu dat de koffie er eerder was dan de watertoren

We moesten weer verder, liepen naar de auto, man was al overgestoken, ik moest wachten op een jonge vrouw met bakfiets die vriendelijk groette en het trottoir op reed. Bijna wou ik oversteken, maar ik bedacht me, keek om en zag dat ze naar de watertoren reed. Ik besloot om naar haar toe te gaan en zei dat ze leuk woonde en dat we net de toren hadden gefotografeerd. Maar ik woon hier niet, ik ben de oppas, ze had een schat van een klein meisje bij zich in de bakfiets. Vind je het leuk om even binnen te kijken, nou dat zeker en zodoende zag ik deze mooie trap en de aanbouw vanbinnen. Misschien wil je man het ook wel zien zei ze, dus die ben ik gaan halen en hij heeft de foto's gemaakt. Ik heb wel gezegd dat ik er een blog over ga maken en gevraagd of die foto's erop mogen anders doe ik dat natuurlijk niet en of de eigenaars van de toren dit goed zouden vinden, maar ze verzekerde me dat die dat helemaal geen probleem zullen vinden.

Ze wonen in de aanbouw en er zijn wel plannen  om nog wat aan de toren te doen. 

Nou onze dag is door dit extraatje al goed begonnen en we vertrokken naar de volgende watertoren, die geen watertoren meer is.