Watertoren - 107. Paleis Soestdijk.

Kijk iedereen daar nu eens gezellig zitten op het gazon voor de watertoren. Toen we deze dag plande, hadden we niet in de gaten dat het open monumentendag was. Was wel gezellig hoor, want in de paleistuin was van alles georganiseerd. Maar wij kwamen speciaal voor de watertoren.

Deze watertoren van Paleis Soestdijk is een voormalige combinatie van watertoren en windmolen uit 1680. De aandrijving van de windmolen, die boven op het dak stond, werd bij te weinig wind verzorgd door een rosmolen in de toren. Een rosmolen is een molen waarbij de aandrijvingskracht wordt geleverd door een paard (ros) of een ezel. Het paard liep binnen in het gebouw rondjes om de machinerie heen. Tevens werd er in de molen graan gemalen. In 1882 werd de rosmolen vervangen door een stoommachine. In het gebouw zijn nog resten van de rosmolen aanwezig. Door een gat in de vloer (met glasplaat en ijzeren mat erop) kon je een foto maken, maar die is zo donker uitgevallen dat er weinig op te zien is.

Deze watertoren is een van de oudste van Nederland. Gebouwd in de jaren 1678-1683, 10 meter hoog en het ronde bakstenen reservoir had een inhoud van 60 m³. De architect was Willem Meesters. 

Het is een heel klein schattig torentje, met mooi metselwerk aan de bovenrand. Stadhouder Willem III investeerde veel geld om de tuinen te verfraaien en liet ook twee fonteinen aanleggen. Om deze te kunnen laten werken diende er een hoger gelegen waterreservoir te komen om voldoende druk te creëren, fijn voor ons toch !

Door de steeds hoger wordende bomen in het park werd de windvang van de molen steeds minder en de rosmolen werd de belangrijkste aandrijving. Uiteindelijk werd de windmolen op de kop afgebroken en bleef enkel de functie van watertoren in stand totdat dat door aansluiting van Soestdijk op het waterleidingnet niet meer nodig was. In het gebouw dat op de rijksmonumentenlijst staat, is nu een souvenirwinkeltje gevestigd. 

Was de foto door het gat in de vloer mislukt, deze naar boven genomen foto laat nog enigszins wat van de kapconstructie zien.

(bron Wikipedia)

.

 

Watertoren - 106. Soest.

Verder dus, op zoek naar de vierde toren van die dag en het liefst eerst nog een terrasje. In Bilthoven hadden we al zin in koffie, maar we kwamen niks tegen en toen ik het vroeg aan een echtpaar die aan het wandelen waren zeiden ze dat dit niet zou lukken. Ze wisten wel dat er een mooie zaak was in Baarn, maar ja dat was nog wel een end. Nou ja, nu waren we in Soest en zagen allereerst de watertoren.

Deze watertoren, gebouwd in 1931, is 23,7 meter hoog en heeft één waterreservoir van 200 m³. De opdrachtgever voor de bouw was de Arnhemse Waterleiding Maatschappij, een zusteronderneming van de Utrechtse Waterleiding Maatschappij (zie vorig blog) en de architect was ook nu H.F. Mertens. In 1984 werd de toren buiten gebruik gesteld en in 1993 is de watertoren verbouwd tot woonhuis. Toen zijn er negen woonlagen aangebracht inclusief een dakterras. Ook is toen het waterreservoir verwijderd met uitzondering van de bodem. De watertoren heeft de status rijksmonument (bron wikipedia).

Nu waren we toch écht wel toe aan koffie en gelukkig vonden we een leuk terras en natuurlijk werd dit koffie met, hadden we wel verdiend.

 

Watertoren - 105. Bilthoven.

Deze mooie watertoren in Bilthoven is een ontwerp van architect H.F. MERTENS en werd gebouwd in 1926-1927. De geheel in baksteen opgetrokken  toren heeft een hoogte van 42,00 meter en een  waterreservoir van 300 m³. In 1971 is naar het schijnt aan de buitenkant een spuitlaag van cement met gebroken granietkorrels aangebracht waardoor de baksteendetaillering verloren ging.

Vitens, de huidige eigenaar van de watertoren, heeft in 2006/2007 de toren gerestaureerd en de baksteendetaillering is weer zichtbaar. Het is bijna niet te  geloven dat die laag erop zat, want daar is weinig van te zien. Een goed geslaagde klus. 

Nog even een paar foto's van een andere kant. Veel mogelijkheden hadden we niet, het was verboden terrein, we konden er jammer genoeg niet omheen lopen. Nou dan maar verder fietsen, op zoek naar een terras en dat bleek nog niet zo mee te vallen.

 

Watertoren - 104. Zeist.

Na Werkhoven fietsten we verder naar Zeist. De mist was gelukkig opgelost, want dat is toch maar saai fietsen wanneer je niet van je af kunt kijken. Deze is totaal anders dan die in Werkhoven, hij is in 1896 gebouwd in opdracht van de Utrechtse Waterleiding Maatschappij voor 28.786 gulden en kenmerkt zich door neorenaissancestijl-invloeden. De watertoren heeft een puntdak, is 37,50 meter hoog en een waterreservoir van 300 m³.

Architect(en) waren in dienst van de Utrechtse Waterleiding Maatschappij. Deze maatschappij kwam voort uit de in Luik gevestigde Compagnie Génerale des Conduites d'Eau, die opdracht tot aanleg, financiering en exploitatie van de stadswaterleidingen in Utrecht en omstreken wist te verkrijgen. 

Na een eerste naamsverandering in Compagnie des Eaux d'Utrecht, werd de maatschappij in 1889 omgedoopt tot de Utrechtse Waterleiding Maatschappij. De toren is van cultuurhistorisch belang als zeldzaam voorbeeld van de oudere generatie van watertorens in Nederland.

(bron: monumentenregister)

 

Watertoren - 103. Werkhoven.

Soms zien we een watertoren al van verre, maar afgelopen zondag zagen we hem pas toen we voor de poort stonden. Wat was het mistig zeg, heel de rit hier naar toe en ik was blij dat er niet veel verkeer op de weg was. We waren hier al om 9.00u, de poort gaat om 10.00u open, maar dat was niet erg, want we zouden die dag langs zes watertorens fietsen.

Deze toren werd in 1937 gebouwd en heeft een hoogte van 43,30 meter. Het waterreservoir heeft een inhoud van 306 m³. Architect(en) Mabeg en in 1969 vond er een restauratie plaats. Sinds 2008 is het een gemeentelijk monument. De toren staat aan de Watertorenweg, bij knooppunt 57, lekker makkelijk voor ons als fietsers van een knooppuntroute. De toren is in gebruik als woonruimte, horecavoorziening en atelier. Elk weekend van mei tot en met september is het terras geopend van 10.00-17.00 uur en men kan dan elke zondag om 15.30 uur met de rondleiding mee naar boven. Daarvoor waren we niet op tijd terug, maar nog wel net op tijd om op het terras wat te drinken en nu ook een foto te nemen zonder mist. De laatste foto namen we op het eind van de dag, ook zonder mist en van grote afstand was hij duidelijk te zien.

 

VROLIJK.

Regelmatig fietsten we door dit tunneltje, maar nu waren we er al een hele tijd niet meer geweest. Voor het tunneltje gingen we hier niet heen, want er was niks aan, saai, wat graffitispuiters hadden hier en daar wat teksten en zo op de wanden gespoten, maar niks bijzonders.

Nee wij gaan hier altijd heen om koffie te drinken bij Brownies&downieS. Het is er  gezellig en je krijgt er "aangeklede" koffie. Maar nu zagen we dat het tunneltje er ook een stuk gezelliger uitzag. Er was hard gewerkt in de tussentijd.

De kunstenaar Christian van Hedel is de bedenker en maker van dit vrolijke geheel. Hij deed het niet alleen, want hij deelt zijn kennis graag met talentvolle jonge kunstenaars. Hij gaf ze informatie over abstracte kunst en werkte met ze samen in verschillende shifts.

Per keer konden er drie jonge kunstenaars mee helpen. 

Leuk project en gelukkig zien we steeds vaker dat saaie of vieze tunneltjes opgeknapt worden. Nu maar hopen dat de erecode onder straatkunstenaars/graffitispuiters gerespecteerd wordt. Je spuit en/of verft niet over andermans werk heen.

Je loopt er doorheen en ontdekt steeds weer nieuwe dingen, zoals cijfers. Als thema was "Tijd"  aangedragen, vandaar misschien de cijfers maar ook "Verbinding", nou die is volop aanwezig. Wij gaan er nog vaak van genieten.

Nou, nog eentje dan.  

 

 

Een muur.

 

Nog één keer de Kuipersberg, jazeker berg, want met zo'n 71 meter steekt hij royaal boven het Twentse landschap uit. Deze muur is onderdeel van een groot herstelplan omgeving Kuipersberg. Gedurende dat project kwam er een wens om iets met de aardkundige waarden van deze berg te doen. Kunstenares Desirée Groot Koerkamp gaf vorm aan de zogenoemde "archeologische tijdlijn", in de vorm van zeven glazen kunstwerken in de muur. 

Zo'n 10 jaar geleden begon men met het herstelplan.

Er lag hier schijnbaar een midgetgolfbaan, maar die is moeten uitwijken naar een andere locatie. 

Er moesten diverse aanpassingen worden gedaan aan het landschap en bronnen en beekdalen werden hersteld.

Ik weet natuurlijk niet hoe het hier 10 jaar geleden uitzag, maar nu ziet alles er fraai uit.

Een mooie omgeving om er te wandelen en men kan kiezen uit verschillende tochten die hiervandaan vertrekken.

Wij hebben niet gewandeld, maar genoten van de watertoren, het mooie monument van Willem Wilmink, het prachtige uitzicht bij de oriënteertafel, de muur en natuurlijk van onze fietstocht.

Achter de watertoren.

Soms kom je op één plek, onverwacht veel mooie dingen tegen. We gingen naar de Kuipersberg, want daar staat een watertoren (vorig blogbericht). We liepen daar nog even rond, want hé we waren er nu toch en bovendien is het ook leuk wanneer je rondom zo'n toren kunt lopen en dat is niet altijd het geval. Wanneer de toren bewoond is, is dat logisch maar vaak ook staat er een groot hekwerk omheen ter bescherming misschien tegen vandalisme of er staan zóveel huizen omheen en dan kun je ook niet dichtbij komen.

Achter de watertoren ligt een Joodse begraafplaats die dateert van circa 1786. De grafstenen die bewaard zijn gebleven (22) beslaan een periode van 1814 tot 1928.

Naast de watertoren en de Joodse begraafplaats zagen we daar ook een oriënteertafel. Vanaf dit mooie punt waren oorspronkelijk grote delen van Twente en het Duitse grensgebied te zien: steden als Oldenzaal, Enschede en Hengelo, maar ook het kasteel in Bentheim. Bomengroei verstoorde geleidelijk aan het uitzicht.

Op 22 juli 1922 hield de ANWB haar jaarvergadering in Twente en werd tijdens een aansluitende toertocht Ootmarsum aangedaan. Voor die gelegenheid was er op de Kuipersberg een provisorische oriënteertafel neergezet. Men was daar zo enthousiast over het uitzicht dat besloten werd om de tafel te vervangen door een van steen. Op 25 juli 1926 werd deze officieel onthuld.

Maar wat wij het mooist vonden op de berg, was toch wel het glaskunstwerk ter herinnering aan Willem Wilmink. Als kind woonde hij onder aan de Kuipersberg, een periode die hij later beschreef als "een gelukkige tijd".

Het glazen kunstwerk (gelaagd veiligheidsglas) in boekvorm staat op een brok zandsteen en ervoor staan twee bedden, eveneens van zandsteen. Het was erg warm die dag, dus ben ik er niet op gaan zitten. Jammer, had ik dat wel gedaan, dan had ik een betere foto gehad. Meer transparant en niet tegen de achtergrond van mais of gras.

Op de voorste bladzijde het portret van Wilmink, op het achterste twee rode veren en de handtekening van de dichter/schrijver. Op de middelste bladzijde dit prachtige, in het Twents geschreven, gedicht van Willem Wilmink. 

Jödnkerkhof  Oatmörsken. 

Zee laagn doar allang oonder 't grös

Doo't tichelweark nog vol in wearking was.

Gef God de Heer dat ze niks hebt vernomn 

Van wat heur noageslacht is oawerkomn.

Het glazen kunstwerk is vormgegeven door Desirée Groot Koerkamp. 

Blij dat ik nu weer een blog heb geschreven. Het was niet mijn bedoeling om zo'n lange tijd niks te doen, maar het was er ongemerkt ingeslopen.

 

Watertoren - 102. Ootmarsum.

 

Onze route liep vandaag van Oldenzaal naar Ootmarsum en weer terug. Waren we 's-morgens  (vorig blog) bij een watertoren van 31,7 meter hoog, 's-middags zagen we de laagste watertoren van Nederland, slechts 9,05 meter hoog. Dat komt door de ligging op de Kuipersberg, waardoor het niet nodig was om een hogere te bouwen om voldoende druk op het leidingnet te krijgen. De in 1934 gebouwde watertoren heeft twee geometrische hoofdvormen. Het betonnen vlakbodemreservoir (216 m³) bevindt zich in een verticaal geplaatste cilinder. Deels in de cilinder geschoven staat hier een vierkante traptoren tegenaan. De watertoren is geheel gemaakt met rode machinale baksteen in  STAAND VERBAND. De platte daken zijn voorzien van een betonnen dakrand. De cilinder is op één meter onder de dakrand voorzien van betonnen waterspuwers en staat op een uitgemetselde kelder. De trappartij wordt verlicht door drie in verhouding zeer hoge sleuven met betonnen raamdorpelsteen in de westgevel. Deze toren, vormgegeven in een zakelijke vorm van de Amsterdamse Schoolstijl is gebouwd in opdracht van de Waterleiding Maatschappij Overijssel. 
(bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Watertoren - 101. Oldenzaal.

Het zou warm worden  dus waren we extra vroeg al op pad naar deze mooie watertoren. We parkeerden de auto onder grote bomen, lekker in de schaduw, want daar moest hij heel de dag blijven staan. Fietsen eraf en op pad. Het was nog lekker fris en ik was blij dat ik nog een shirt met lange mouwen had meegenomen. We zagen hem al van verre staan, deze 31,7 meter hoge watertoren. Hij torent hoog boven het ziekenhuis uit. Dit mooie gebouw was dus een mooi extraatje.

Vanaf 1848 verzorgden de zusters Franciscanessen in hun nieuw opgerichte klooster de zieken. 

Oldenzaal had hier zijn eerste 10 bedden ziekenhuis. Toen dit te klein werd, is in 1917 een nieuw ziekenhuis geopend genaamd Heil der Kranken, ontworpen door de Oldenzaalse architect Karel Croonen. 

De zusters gingen mee naar de nieuwe locatie voor de verzorging van de zieken en opleiding van de nieuwe verpleegsters. 

Dit ziekenhuis, dat nu nog bestaat (als onderdeel van het Medisch Spectrum Twente met hoofdvestiging in Enschede), had in het begin 207 bedden. 

Uiteindelijk verdwenen de zusters uit de medische verzorging in Oldenzaal tussen 1958 en 1960.

Aan het eind van de 19de eeuw ontstond het besef dat betere hygiëne zorgde voor een gezondere bevolking. De watervoorziening in Oldenzaal liet veel te wensen over. De waterputten en stadspompen vormden een grote ziektebron. Vaak waren ze vervuild door mesthopen en beerputten die zich in de nabijheid bevonden. Men zocht naar een schonere en veiliger watervoorziening. Na meerdere proefboringen werd op een terrein in Het Inslag water opgepompt van goede kwaliteit. In 1906 werden  de watertoren nabij het ziekenhuis en het pompstation aan de Berkstraat in gebruik genomen. In 1910 volgde de oprichting van het gemeentelijk waterleidingbedrijf. Het schone drinkwater leidde uiteindelijk tot een verbetering van de volksgezondheid.(bron Canon van Nederland).

Deze watertoren van Oldenzaal is ontworpen door J.P. Hazeu en is gebouwd in 1905 en heeft een waterreservoir met een inhoud van 250 m³. In 2003 moest op last van de gemeente de bovenkant van de toren worden verwijderd. Er vielen brokstukken van de toren en reparatie was niet meer mogelijk.

In 2006 is de kop herbouwd en is de toren bewoond (bron wikipedia).

 

Open.

Door de jaren heen zijn wij hier verschillende keren toevallig voorbij gekomen. Nooit was het dan geopend, maar nu wel. KASTEEL TONGELAAR, tja je moet wel op de juiste dag gaan natuurlijk en dat deden ze, de bestuursleden van de veteranenpersoneelsvereniging die dit voor ons hadden georganiseerd.

Hier op deze plek lag in de 9e eeuw al een mottekasteel. Dat is een hoogmiddeleeuws, veelal torenvormige versterking op een motte, een afgeplatte aangelegde aarden heuvel. Het oudste deel van het huidige kasteel is een vroeg-15e-eeuwse vierkante poorttoren. Er is nogal een geschiedenis overheen gegaan, maar dat kun je allemaal lezen in de link.

Je kunt vrij rondlopen in sommige vertrekken en ook helemaal naar de bovenste verdieping en dat deed ik. Ik had mijn fototoestel niet bij me dus daar  kan ik niks van laten zien. Ondertussen nam manlief deze foto's buiten. In mijn beleving vind ik het geen echt kasteel, maar meer een prachtige boerenhoeve. Het kasteel is nu ook een prachtige trouw en feest locatie, van alles wordt er georganiseerd. Bovendien is het een schitterende omgeving om er te WANDELEN of te fietsen en na afloop, wanneer je er op de juiste dag heengaat, in de royale binnentuin is het goed toeven voor een kopje koffie of een heerlijke lunch.

 

Heen en terug langs de Maas.

Toen ik een tijd geleden deze fietstocht maakte met een vriendin, wist ik meteen dat ik die ook maar eens moest maken met onze buurvrouw. Er waren een paar dingen die ik haar kon laten zien, een soort toeristisch tochtje zal ik maar zeggen. We hadden het weer mee en ook stond er op de dijken van alles in bloei. Het eerste waar we langskwamen was MOLEN ZELDENRUST in Overasselt.

Dit leuke monument is een eerbetoon aan de oude veerbaas van Overasselt. Het was Lambert Martens, die tussen 1919 en 1953 boeren en handelsreizigers de Maas overzette. Een vrouw die net langs kwam wandelen vertelde dat de veerbaas in het huis heeft gewoond dat tegenover het  monument op de hoek staat. 

Dit wou ik onze buurvrouw beslist laten zien. Ik schreef er  HIER al eens wat over. O jee, is dat al zo lang geleden, in 2014 zie ik nu. Onze buurvrouw had deze putdeksels, evenals mijn vriendin nog nooit gezien of over gehoord dus ik blij dat ik het in de route had opgenomen.

Nadat we een heerlijke, aangeklede, koffie hadden gedronken moesten we overvaren om aan de andere kant van de Maas terug te fietsen. Vanaf het pontje keken we richting Cuijk waar we de mooie ST-MARTINUSKERK zagen staan, de kerk met een dubbele toren.

Prachtige kerk, maar wij gingen verder, naar Katwijk N-Br, want daar had pastoor Suijs, in 1888, de grot van Lourdes laten nabouwen op een kwart van de originele grootte. De grot is 8 meter hoog en 16 meter breed. In de wand van de grot is een originele steen van de grot uit Lourdes geplaatst en tevens beelden van Heilige Maria en Bernadette Soubirous. Op 14 mei 1888 vond de plechtige inzegening plaats. Elk jaar op 15 augustus wordt bij goed weer hier bij de grot een buitendienst gevierd ter ere van Maria Hemelvaart, waar enkele honderden Mariavereerders aanwezig zijn. Het hele jaar door vinden velen hier rust, steun en toeverlaat. 

Na nog even een kaarsje gebrand te hebben in de grot,  fietsten we weer verder. We hadden best trek gekregen en toen we langs een terras aan het water kwamen, wisten we het wel. Het ligt aan de Kraaijenbergse Plassen, een mooi stukje natuur waar we nog doorheen zouden komen. We hebben een fijne dag gehad en fietsten 75 km en dat vond ik geweldig knap van onze 82 jarige buurvrouw. Voor herhaling vatbaar vond ze en daar ben ik het helemaal mee eens.

Vergeet ik bijna nog te melden dat het zó heerlijk rook onderweg, wanneer we lang de aardappelvelden reden die nu in volle bloei staan. Een heerlijke zacht zoete geur en ik vraag me af of die bloemen al ooit in een parfum zijn verwerkt. Misschien een nieuwe uitdaging voor de boeren !