Watertoren - 120. Doorn.

De herfst was net begonnen, maar het leek nog volop zomer. zondag 25 september 2022 maakten we deze fietstocht langs vier mooie watertorens. We waren al vroeg in Doorn, waar we tegenover deze toren onze auto konden parkeren. Meestal moet ik op internet nog zoeken naar gegevens, maar hier stond een groot boord met informatie bij, lekker makkelijk.

In 1903 richtten investeerders uit Papendrecht en drie Doornaren nv Bronwaterleiding Doorn op. De firma Visser & Smit uit Papendrecht ontwierp en bouwde de watertoren en het pompgebouw in hetzelfde jaar. Het Doornse waterbedrijf startte met 17 aangesloten huishoudens. Tot het begin van de 20ste eeuw haalden Doornaren water uit eigen waterputten of bij de dorpspompen op het plein bij de Maartenskerk of de Amersfoortseweg. Door de groeiende bevolking, de toenemende vervuiling en de kennis over bacteriën, ontstond rond 1900 behoefte aan een andere watervoorziening, vandaar de oprichting van het Doornse waterleidingbedrijf dat bestaat uit een iconische, 34 meter hoge watertoren en een pomphuis met een stoomketel. De stoomketel pompte het water in de toren omhoog naar een waterreservoir van 150 m³, waarmee druk op de waterleiding ontstond. Het geheel staat op een lijst van industrieel erfgoed met cultuurhistorische waarde en sinds 1998 heeft de toren de status rijksmonument.
Oorspronkelijk bezat de toren kantelen als beëindiging, maar deze zijn in 1959 wegens slechte bouwkundige staat verwijderd. Op het dak is een eenvoudige ijzeren reling gezet die buiten de rijksbescherming valt.

Dorpelingen en vakantiegangers roemden het Doornse kraanwater om de goede smaak. Directeur Robert de Jonge van het waterleidingbedrijf zei in een interview met de Volkskrant in 1997: "Wij leveren het beste water van Nederland. Het is van nature zeer zuiver". Volgens de directeur namen vele vakantiegangers jerrycans met Doorns kraanwater mee naar huis om daarmee thuis thee te zetten.

Vanaf 1972 begon Waterbedrijf Midden Nederland (WMN) te azen op het Doornse waterbedrijf. Volgens de waterleidingwet moest WMN het drinkwater in de provincie leveren, maar Bronwaterleiding Doorn wilde een particulier bedrijf blijven. In de jaren '90 schreven vele landelijke kranten over de hevige strijd om het Doornse water. Zelfs het ministerie van Millieu bemoeide zich met de kwestie. Vitens nam uiteindelijk in 2011 het laatste particuliere waterbedrijf van Nederland met inmiddels 3.800 aangesloten huishoudens over. Heel wat meer dan de 17 in het begin.