Verjaardagkado.

 

Vorige week zondag ging ik een dag weg met onze zoon, ik kreeg dit kado voor mijn verjaardag. We kwamen overeen dat het voor beiden leuk moest zijn, of interessant, nou dat was het alle twee. Denk dat iedereen er misschien al is geweest of er zeker van heeft gehoord. Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker, het oudste werkende PLANETARIUM ter wereld. Toen wij, mijn man en ik, de Elfstedentocht fietsten kwamen we er langs en zeiden, hier gaan we nog eens naartoe, maar dat was er nog steeds niet van gekomen. Nu ben ik er geweest, dus je begrijpt, ik kom er vast nog eens en dat is zéker geen straf.     `

Wat een ongelooflijk werk heeft hij verzet en dat alles in de huiskamer waar ook de bedstee was, de "keuken" en tevens moest men er ook eten. Knap dat zijn vrouw dat, tot op zekere hoogte allemaal heeft doorstaan. Eisinga had al zijn rekenwerk voor de planeten en klokken gebaseerd op een slinger van één meter en deze zou precies 60 keer per minuut heen en weer gaan. Toen bijna alles klaar was, werd de klok op de juiste plaats aangebracht, precies boven de bedstee. De slinger bleek te lang en er zou een sleuf gezaagd moeten worden in het plafond van de bedstee om de slinger de ruimte te geven. Hier had zijn vrouw toch wel moeite mee, de bedstee was haar te lief, zeker nadat haar man ook al de hele woonkamer had verbouwd. Eise moest de slinger met 25 cm inkorten, zodat die precies boven het plafond zou bewegen. Maar een korte slinger gaat sneller dan een lange.....daardoor moest Eise alle tandwielen uit de klok opnieuw berekenen om zijn hele planetarium weer op tijd te laten lopen.

Alle planeten, wijzers en klokken worden aangedreven door een uitgebreid stelsel van houten hoepels en schijven, waarop 6.000  handgesmede spijkers zijn aangebracht. Mooi om te zien en wat een ongelooflijk rekenwerk hieraan vooraf is gegaan. Het is teveel om op te noemen, hoe alles precies werkt, daarom heb ik de link geplaatst. Niet alleen het planetarium was te bewonderen, in de zaal 'De 18e eeuw van Eise Eisinga' wordt een beeld geschetst van de sterrenkundige kennis in die tijd, met handschriften, instrumenten en waarnemingen van tijdgenoten en van Eisinga zelf. 

Hoe werkt een telescoop, hoe ontstaan zons-en maansverduisteringen, hoeveel weeg je op de maan ? Deze en meer vragen worden beantwoord in de interactieve tentoonstelling 'Het Heelal'.

Genoeg te beleven, heb eigenlijk daardoor niet zo gek veel foto's genomen, maar dit blikje vond ik toch wel geweldig leuk en is in bruikleen van het Louwman Museum, Den Haag.

Reisplanetarium in een blikje, hoe verzin je het.

In het blikjezit een compleet model van ons zonnestelsel. Het is makkelijk mee te nemen op reis als je elders een demonstratie wil geven. Op de uitschuifbare armpjes zijn de zon en vervolgens de planeten Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus en Uranus bevestigd, met enkele van hun manen.

Maker anoniem, begin 19e eeuw.

Lekker op de heenweg in Lemmer geluncht, in het museum koffie met gebak en op de terugweg kwamen we toevallig langs een pannenkoekenhuis en besloten dat we daar best zin in hadden.

Een leuke dag was het en een fijn kado !