Intimi.

Vorige week zagen we in het Noordbrabants museum de tentoonstelling Van Goghs Intimi. Helaas mocht er niet gefotografeerd worden, behalve enkele tekeningen, of hoe moet je dit noemen, op de muur.
Er was een film te zien, waarbij je al heel veel informatie kreeg en ik moet zeggen dat ik wel heel blij ben met een klein handig boekje waar alle informatie, die ook bij de werken te lezen was, in staat.
Wat eigenlijk nooit tot mij was doorgedrongen, is het feit dat van Gogh maar tien jaar kunstenaar was.
In augustus 1880 besloot hij om kunstenaar te worden en 29 juli 1890 is hij gestorven. In die tien jaar heeft hij toch wel gigantisch veel geproduceerd.

Tel daarbij op dat hij in 37 jaar in 23 verschillende plaatsen woonde en ook nog regelmatig ziek was. Als ik zie wat voor correspondentie hij er op na hield met zijn broer Theo en vele anderen, dan vraag je je af wanneer hij nog tijd had om te tekenen, etsen en schilderen. Ik laat hier niks zien van zijn overbekende kleurrijke werk, maar iets uit de beginperiode toen hij nog zoekende was.

In de winter van 1884-85 schildert en tekent Vincent tientallen koppen van boeren, studies van handen en houdingen, in aanloop naar zijn eerste grote figuurstuk, De aardappeleters. De voorstelling is gesitueerd in de bescheiden hut van boerenfamilie De Groot-van Rooij. Verschillende gezinsleden staan model.
Vincent hoopt een 'echt boerenschilderij' te hebben gemaakt, een verbeelding van het zware boerenleven. In zijn lithografie naar het schilderij, die hij trots aan verschillende mensen stuurt, besteedt hij weinig aandacht aan de anatomische correctheid. Van Rappard ( zijn vriend ) heeft bijzonder venijnig commentaar.

Ge zult me toestemmen dat zulk werk niet ernstig gemeend is. Ge kunt meer dan dit, gelukkig, maar waarom dan even oppervlakkig bekeken en behandeld? waarom de bewegingen niet bestudeerd? nù poseren ze. Dat kokette handje van die achterste vrouw, hoe weinig waar ! en welke betrekking bestaat er tusschen den koffieketel, de tafel en de hand die boven het hengsel ligt? wat doet die ketel toch, hij staat niet, hij wordt niet vastgehouden, maar wat dan? en waarom mag die man rechts geen knie hebben en geen buik en geen longen? of zitten die in zijn rug? en waarom moet zijn arm een meter te kort zijn? en waarom moet die vrouw links zoo'n pijpesteeltje met een dobbelsteen er aan tot neus hebben ? En durf je dan nog bij zulk eene manier van werken de namen van Millet en Breton aan te roepen ? Kom ! De kunst staat dunkt me te hoog om zoo nonchalant behandeld te worden.

Anthon van Rappard aan Vincent van Gogh, 24 mei 1885.
Vincents antwoord de volgende dag luidde als volgt:

Amice Rappard
Uw schrijven ontving ik zooeven, tot mijn verwondering.
Ge ontvangt het hierbij terug.
Na groette
Vincent.

Dat was niet mals, maar wel geweldig dat dit te zien en te lezen was bij het werk. Ik heb echt heel lang bij de litho gestaan en je kijkt er dan met heel andere ogen naar.
Dan hing er ook nog een deel van een portret van Van Rappard ( potlood op papier ).
Dat het blad doormidden is gescheurd heeft vermoedelijk te maken met Van Rappards felle kritiek op de litho van De Aardappeleters, die Vincent diep kwetst. Dat luid het einde van hun vriendschap in, die een belangrijke persoonlijke en artistieke steun is geweest voor Vincent.

Teksten komen uit het boekje dat voor de tentoonstelling is samengesteld en waar ik heel veel van heb genoten. Ja, van alletwee, natuurlijk. Ik ga beslist nog een keer ( nog t/m 12 jan 2020 )
Litho en tekening komen uit een boek dat hier al jaren in de boekenkast staat.